Κινητοί μέσοι όροι και FTSE 20: Ιστορική αναδρομή

Ξεκινήσαμε με τη στρατηγική των κινητών μέσων όρων. Θα ακολουθήσουν μια σειρά από άρθρα που θα αναλύουν τη θεωρητική εφαρμογή της στρατηγικής σε διάφορους δείκτες, αρχής γενομένης από τον FTSE 20 του ελληνικού χρηματιστηρίου. Αυτό το ενημερωτικό περί βασικών αρχών των παραγώγων άρθρο πιστεύουμε θα βοηθήσει όσους δεν έχουν σαφή εικόνα των παραγώγων.
Σε αυτό το άρθρο που είναι το πρώτο της σχετικής σειράς, γίνεται η ιστορική ανάλυση του βασικού δείκτη παραγώγων του ΧΠΑ, του FTSE 25, σε συνδυασμό με την χρήση ενός διαχρονικού εργαλείου τεχνικής ανάλυσης, τους κινητούς μέσους όρους (ΚΜΟ). Χρησιμοποιώντας, λοιπόν, το πιο διαδεδομένο προϊόν παραγώγων του ΧΠΑ (FTSE 25) και την απλή και θεμελιώδη στρατηγική των ΚΜΟ για τη σηματοδότηση έναρξης και λήξης θέσεων, μπορούν να απαντηθούν τα εξής ερωτήματα:

1. Ένας επενδυτής θα έβγαινε κερδισμένος ή χαμένος από μια τέτοια τοποθέτηση - διαχείριση χρημάτων;
2. Ποια περιθώρια ασφαλείας έπρεπε να υπάρχουν ώστε η επένδυση να είναι ασφαλής;
3. Μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα για το αν ο FTSE 25 και οι ΚΜΟ προσέφεραν επενδυτικές ευκαιρίες την τελευταία 15ετία;

Ο αναγνώστης που δεν είναι εξοικειωμένος με τον τρόπο αγοράς και πώλησης συμβολαίων στα παράγωγα, καθώς και με την έννοια της χρήσης περιθωρίου, μπορεί να διαβάσει εδώ μια γενική περιγραφή του πως λειτουργεί η αγορά των παραγώγων.

Στη ανάλυση που ακολουθεί, για να καλύψουμε όλα τα περιθώρια ασφαλείας, θεωρείται απαραίτητη η πλήρωση της τιμής του συμβολαίου στο ακέραιο για την πραγματοποίηση μιας κίνησης, χωρίς τη χρήση περιθωρίου (margin). Συγκεκριμένα, γίνεται ανάλυση βάσει του συνολικού κεφαλαίου που μπορεί να διαθέσει ένας επενδυτής κάποια περίοδο, κάνοντας κινήσεις με το μέγιστο πλήθος συμβολαίων που του επιτρέπει η αγοραστική δύναμη του κεφαλαίου αυτού. Εξετάζονται 4 επενδυτικά προφίλ με διαφορετικά διαθέσιμα επενδυτικά μεγέθη των 5000, 10000, 20000 και 50000 ευρώ. Πέρα από τα κέρδη, αναλύονται και οι μέγιστες πιθανές ζημιές που μπορεί να υποστεί το κεφάλαιο σε μια περίοδο, ελέγχοντας τις αντοχές της εκάστοτε επένδυσης σε όλες τις περιόδους. Στις αποδόσεις που παρουσιάζονται δεν έχουν ληφθεί υπόψη επιπλέον αποδόσεις όσων κεφαλαίων παραμένουν αδρανή. Η παρούσα ανάλυση γίνεται σε θεωρητικό επίπεδο, καθώς όπως είπαμε δεν εκμεταλλεύεται καθόλου το margin, που είναι βασικό πλεονέκτημα των παραγώγων στην πράξη.
ΠΡΟΣΟΧΗ: τις περιόδους που η αξία των συμβολαίων υπερβαίνει το διαθέσιμο κεφάλαιο ο επενδυτής δεν πραγματοποιεί καμμία κίνηση. Παραμένει αδρανής. Εδώ φαίνεται καθαρά το πλεονέκτημα που δίνουν τα μεγαλύτερα κεφάλαια.

1. Θα έβγαινε κερδισμένος ένας επενδυτής;

Στην Εικόνα 1 φαίνονται τα κέρδη σε μονάδες που θα είχε η επένδυση σε ένα συμβόλαιο του FTSE 25, ακολουθώντας τα σήματα που δίνουν διάφοροι ΚΜΟ για 15 περιόδους (P1-P15) των 250 ημερών η κάθε μία, καλύπτοντας περίπου μια 15ετία (από αρχές 1997 ως τέλος 2012). Η παρουσίαση των κερδών σε μονάδες είναι μια διαδικασία που προσφέρει ενδείξεις για το αν μια επένδυση είναι επικερδής. Η ποσοτική ανάλυση του κέρδους έχει να κάνει με την αγοραστική δύναμη του επενδυτή, δηλαδή με το πλήθος συμβολαίων που μπορεί να κινήσει σε κάθε περίοδο, άρα και το ποσοστό του κέρδους ή ζημιάς που θα επωμιστεί από την κάθε περίοδο. Σε όλα τα γραφήματα και τους πίνακες που παρουσιάζονται, έχει υπολογιστεί απώλεια προμηθειών, έτσι ώστε να παρουσιάζεται το καθαρό κέρδος που μένει στον επενδυτή. Στις Εικόνες 2, 3, 4 και 5 φαίνονται τα κέρδη σε ευρώ με κινήσεις που γίνονται σύμφωνα με την αγοραστική δύναμη των 4 επενδυτών της ανάλυσης, δηλαδή με σταθερή διάθεση 5000, 10000, 20000 και 50000 ευρώ αντίστοιχα.

Εικόνα 1: Κέρδη-ζημιές σε μονάδες ανά περίοδο για διάφορες παραμέτρους ΚΜΟ.

Ο επενδυτής των 5000 ευρώ.

Από την Εικόνα 2 φαίνεται πως αυτή η αγοραστική δύναμη δεν είναι αρκετή για την κίνηση συμβολαίων με πλήρη κάλυψη (χωρίς χρήση περιθωρίου). Για την ακρίβεια, ο εν λόγω επενδυτής έχει τη δυνατότητα να ανοίξει μια θέση αν ο δείκτης είναι κάτω από τις 1000 μονάδες. Έτσι λοιπόν, στις περιόδους P3-P5 και P7-P12 δεν θα υπήρχε η δυνατότητα πραγματοποίησης κινήσεων. Βλέπουμε πως στο τέλος της 15ετίας, αν ακολουθούσε μια στρατηγική οδηγούμενη από τους ΚΜΟ των 30-45 ημερών, τα κέρδη θα έφταναν περίπου τα 7000 ευρώ, δίνοντας μια μέση ετήσια απόδοση περίπου 9.3%. Το ποσοστό αυτό όμως δεν αποτελεί παρά μια στατιστική αποτύπωση της πραγματικότητας, μιας και τα κέρδη αυτά δημιουργήθηκαν κυρίως σε 3 περιόδους (P2, P7 και P13) και όχι ομοιόμορφα στο βάθος της 15ετίας. Επίσης, υπήρχαν περίοδοι που παρουσιάστηκε και συρρίκνωση του κεφαλαίου, όπως η P6. Αν ο υποτιθέμενος επενδυτής του παραδείγματος ξεκίναγε τη δραστηριότητά του στην αρχή της περιόδου P6, θα έβλεπε το κεφάλαιό του να συρρικνώνεται μέσα στην τρέχουσα χρονιά, με την απώλεια βέβαια να αναπληρώνεται και με το παραπάνω την επόμενη (P7).

Εικόνα 2: Αθροιστικά κέρδη σε ευρώ για προφίλ επενδυτή με 5000 ευρώ διαθέσιμο κεφάλαιο.

Οι επενδυτές των 10000, 20000 και 50000 ευρώ.

Οι περιπτώσεις αυτών των επενδυτών, σε αντίθεση με την περίπτωση των 5000 ευρώ, κινούν σχεδόν σε όλες τις περιόδους τουλάχιστον ένα συμβόλαιο. Εξαίρεση αποτελεί ο επενδυτής των 10000 ευρώ που στις περιόδους P11 και P3 κινεί από κανένα ως λίγα συμβόλαια. Βλέπουμε πως τα αθροιστικά κέρδη και για τα 3 αυτά επενδυτικά προφίλ έχουν πιο “καθαρή” αύξουσα συμπεριφορά, δηλαδή τα κέρδη είναι πιο ισομερώς καταμερισμένα σε όλες τις περιόδους, κυρίως για τους ΚΜΟ των 25 ημερών και πάνω. Υπολογίζοντας το συνολικό κέρδος σε βάθος 15ετίας, βλέπουμε ότι οι επενδυτές έχουν πετύχει παραπάνω από τριπλασιασμό του διαθέσιμου κεφαλαίου και στις τρεις περιπτώσεις, όπως φαίνεται στις τρεις τελευταίες γραμμές του Πίνακα 1. Οι μέσοι όροι των ετήσιων αποδόσεων που φαίνονται στην τελευταία στήλη (20-30%), δείχνουν πως μια τέτοια επένδυση με τη γνωστή στρατηγική των ΚΜΟ, δίνει πολύ συμφέρουσες αποδόσεις για τους επενδυτές που διαθέτουν από 10000 ευρώ και πάνω.

Πίνακας 1: Συνολικό κέρδος και μέση ετήσια απόδοση για κάθε σενάριο διαθέσιμου κεφαλαίου.

Διαθέσιμο κεφάλαιο	Κέρδος 15ετίας	Ετήσια απόδοση
5000	7000	9.3%
10000	35000	23.3%
20000	75000	25%
50000	140000	29.3%

Εικόνα 3: Αθροιστικά κέρδη σε ευρώ για προφίλ επενδυτή με 10000 ευρώ διαθέσιμο κεφάλαιο.

Εικόνα 4: Αθροιστικά κέρδη σε ευρώ για προφίλ επενδυτή με 20000 ευρώ διαθέσιμο κεφάλαιο.

Εικόνα 5: Αθροιστικά κέρδη σε ευρώ για προφίλ επενδυτή με 50000 ευρώ διαθέσιμο κεφάλαιο.

2. Ποια είναι τα περιθώρια ασφαλείας που θα χρειαζόταν ένας επενδυτής;

Η στρατηγική των κινητών μέσων όρων έχει σαν γενική φιλοσοφία να ακολουθεί την τάση που παρουσιάζει ένας δείκτης και να σηματοδοτεί την αλλαγή της. Τα κύρια αρνητικά χαρακτηριστικά των στρατηγικών που βασίζονται στους ΚΜΟ είναι δύο: η καθυστέρηση στη σηματοδότηση της αλλαγής και η “απραγία” τους σε περιπτώσει σταθερών τάσεων. Η ερμηνεία του φαινομένου της καθυστέρησης είναι ότι δίνεται σήμα αναγνώρισης της αλλαγής τάσης αφού αυτή έχει πραγματοποιηθεί, έχοντας ως αρνητικό αντίκτυπο την απώλεια ενός μέρους του κέρδους που θα μπορούσε να έχει ο επενδυτής με έγκαιρη αναγνώριση. Η απραγία των ΚΜΟ σε περιόδους που δεν υπάρχει σαφής τάση (σχετικά σταθερή περίοδος χωρίς έντονες μεταβολές) εκδηλώνεται με σταθερό μέσο όρο, άρα και σχετικά αμετάβλητο ΚΜΟ. Ο αρνητικός αντίκτυπος αυτού του φαινομένου μπορεί να είναι πολύ ζημιογόνος, καθώς δίνονται αλλεπάλληλα “αντίθετα” σήματα που οδηγούν σε συνεχόμενες ζημιογόνες κινήσεις.

Είναι καθοριστικό λοιπόν, το πόσο συχνές και πόσο μεγάλες είναι αυτές οι περίοδοι σταθερότητας για την εξεταζόμενη στρατηγική. Μια ανάλυση πάνω στις ζημιές αυτών των περιόδων φαίνεται στον Πίνακα 2. Είναι φανερό πως οι απώλειες σε περιόδους συνεχόμενων ζημιών μπορεί να είναι μεγάλες (γύρω στο 60%) και δικαίως να προκαλέσουν τον πανικό του επενδυτή. Ίσως τελικά αυτός να είναι ο λόγος που δεν συνίσταται η επένδυση σε αυτό το προϊόν με αυτή τη στρατηγική. Από την άλλη, αυτά τα ποσοστά είναι ένα ακραίο παράδειγμα, μιας και ο μέσος όρος των μέγιστων ζημιών ανά περίοδο ήταν μικρότερος, κάτω από υπό - τετραπλάσιος (της τάξης του 12-15%). Επομένως, η επιμονή του επενδυτή στις περιόδους που τέτοιες ζημιές έκαναν την εμφάνισή τους, θα έδινε μια καλή συνολική ανταμοιβή σε ένα βάθος χρόνου, όπως συζητήθηκε παραπάνω. Αξίζει επίσης να σημειωθεί, η επιβεβαίωση πως μια χρήση του περιθωρίου της τάξης του 50% (που μπορεί να χαρακτηριστεί και μετριοπαθής αν σκεφτούμε το 14% που προσφέρεται σαν δυνατότητα) μπορούσε να αποβεί “μοιραία”, εξαφανίζοντας το διαθέσιμο κεφάλαιο σε μια περίοδο ακραίων μεν, υπαρκτών δε παρατεταμένων ζημιών.

 
Πίνακας 2: Μέγιστες απώλειες και μέσες μέγιστες απώλειες ανά περίοδο σε ευρώ. Σε παρένθεση φαίνεται το ποσοστό συρρίκνωσης του διαθέσιμου κεφαλαίου κατά τις περιόδους αυτές.

Διαθέσιμο κεφάλαιο	Μέγιστη συνεχόμενη ζημιά	Μέση μέγιστη συνεχόμενη ζημιά σε όλες τις περιόδους
5000	2800 (56%)	640 (13%)
10000	5600 (56%)	1200 (12%)
20000	11800 (59%)	2600 (13%)
50000	31000 (62%)	7300 (15%)

3. Προσφέρει η τοποθέτηση κεφαλαίων σε παράγωγα ευκαιρίες;

Τέτοιες ιστορικές αναδρομές προσφέρουν μια ευκαιρία για να μελετηθεί το μέγεθος του δικτύου ασφαλείας που πρέπει να έχει ένα επενδυτής, ανεξάρτητα από τη φαινομενική αποδοτικότητα μια στρατηγικής. Είναι γεγονός πως αν ένας επενδυτής λειτουργούσε συνετά, δηλαδή δεν ρίσκαρε, και κρατούσε μια σταθερή στρατηγική, στο τέλος θα έβγαινε κερδισμένος. Άρα, η φαινομενική ακαταλληλότητα του προϊόντος ίσως στηρίζεται στον φόβο που προκάλεσαν οι σπάνιες, αλλά μεγάλης κλίμακας περίοδοι ζημίας. Αντίθετα, μια ετήσια απόδοση 25% δεν ακούγεται τόσο άσχημη. Ίσως λοιπόν, μια τέτοια στρατηγική για τα παράγωγα προϊόντα να είναι η καταλληλότερη επένδυση για ένα μικρό κεφάλαιο σε περιόδους που είναι δυνατή η κίνηση συμβολαίων χωρίς εξαντλητική χρήση περιθωρίου. Σε επόμενα άρθρα θα δούμε πως μπορεί να μετριαστούν οι εκτεταμένες ζημιές (με παράλληλη απώλεια κάποιων κερδών) σε παράγωγα προϊόντα, παρουσιάζοντας παρόμοιες μελέτες με άλλες γνωστές στρατηγικές, οι οποίες προσφέρουν σταθερότερα αλλά λιγότερο εντυπωσιακά κέρδη.


Μάξιμος Καλιακάτσος-Παπακώστας,
Μαθηματικός, MSc, υποψήφιος PhD.
email: maxk_(at)_math_(dot)_upatras_(dot)_gr
website: https://sites.google.com/site/maximoskp/home